Labo Ovariumcarcinoom aan de KU Leuven

Deze onderzoeksgroep werd onder leiding van Prof. Dr. Em. Ignace Vergote opgericht. In opvolging van zijn emeritaat wordt het werk in deze groep verder gezet onder leiding van Prof. Dr. Toon Van Gorp en Prof. Dr. Els Van Nieuwenhuysen.

Het doel van dit onderzoeksteam aan de KULeuven is het gerichte onderzoek naar diagnose, behandeling en opvolging van eierstokkanker. Eierstokkanker is een zeldzame ziekte die vaak de ‘silent killer’ genoemd omdat het een kanker is die heel lang weinig symptomen veroorzaakt en daardoor vaak in een gevorderd stadium ontdekt wordt. Hoewel eierstokkanker minder voorkomt dan andere kankers (bijvoorbeeld prostaat-, borst- en longkanker) is het toch een belangrijke oorzaak voor overlijden bij vrouwen. Zelfs met de huidige vooruitgang op het gebied van preventie en behandelingsmogelijkheden wordt eierstokkanker dus nog steeds gekenmerkt door een slechte overleving op lange termijn en een zeer hoge kans op herval. Daarom blijft verder onderzoek cruciaal en dit is dan ook de dagelijkse drijfveer voor ons team.

Binnen de diagnose van eierstokkanker weerhouden we verschillende types. Binnen onze onderzoeksgroep leggen we ons toe op onderzoek naar alle voorkomende types:

- De meest voorkomende vorm is hooggradig sereuze eierstokkanker (HGSOC). Ongeveer 80% van de vrouwen die geconfronteerd worden met deze ziekte, zullen te horen krijgen dat de kankercellen tot dit type behoren.
- Daarnaast zien we dat 20% van de diagnoses van eierstokkanker niet binnen dit hooggradige type passen. Deze zeldzamere types bestaan onder andere uit: laaggradig sereus, heldercellig, endometrioid type, kiemcel tumor, small cell, …

Overzicht lopende onderzoeksprojecten

Eierstokkanker niet langer “one-size-fits-all” behandelen: op basis van fouten in het DNA van de kankercel voorspellen of deze zal reageren op PARP-remmers

In de behandeling van eierstokkanker is chemotherapie op basis van platinum essentieel, maar de ontwikkeling van resistentie blijft een groot probleem en de nevenwerkingen zijn niet te onderschatten. Dankzij de ontwikkeling van meer gerichte behandelingen, zijn we een nieuw tijdperk ingegaan in de behandeling van eierstokkanker. Anders dan de klassieke chemotherapiën die inwerken op de celdeling van zowel gezonde lichaamscellen als kankercellen, focussen deze geneesmiddelen meer gericht op de specifieke kankercellen. Zo kunnen onder andere PARP-remmers als gerichte behandeling helpen om de standaardbehandeling te verbeteren. Ze zijn beter te verdragen voor patiënten dan de klassieke chemotherapie en helpen de ziekte langer te onderdrukken.

We weten ondertussen dat deze behandeling werkt, maar helaas niet voor iedereen. Tot nu toe is echter weinig bekend over welke patiënten in het bijzonder hiermee kunnen geholpen worden. Het doel van dit project is om een antwoord geven op de vraag welke behandeling de juiste is, voor de juiste patiënt, op het juiste moment in het behandelingsproces.

Binnen dit project onderzoeken we het genetisch materiaal van de eierstokkankercellen zelf. Dit doen we door een profiel op te stellen van alle fouten of mutaties die in het genetisch materiaal voorkomen. Door de profielen van de kankers die goed reageren op PARP- remmers te vergelijken met de profielen van de kankers die niet goed reageren op PARP- remmers willen we een soort handtekening vinden. Deze handtekening is een kenmerkend patroon van genetische fouten in de kankercel. Deze handtekening, ook wel homologe recombinatie defect (HRD) genoemd, kunnen we dan in de toekomst opsporen bij andere patiënten met eierstokkanker. Zo kunnen we voorspellen of deze kanker al dan niet zal reageren op een PARP-remmer. Zo zal dit project leiden tot een behandeling meer op maat van de patiënte.

Het identificeren van merkers voor transitie van goedaardige letsels naar invasieve zeldzame ovariumtumoren

Zeldzame subtypes van eierstokkanker is een heterogene groep, die over het algemeen een jongere populatie treft. Sommige subtypes hebben een goede prognose, maar het blijft een uitdaging om een vergevorderd stadium en recidieven te behandelen. Het vergroten van de kennis van de moleculaire achtergrond en biologie is cruciaal voor het vinden van betere therapeutische doelen bij deze zeldzame kankers. Klinische studies includeren steeds alle subtypes van epitheliale ovariële tumoren en studies voor niet-epitheliale tumoren zijn zeer zeldzaam, dit alles leidt tot een uniforme behandelingsstrategie. Maar toch wordt het steeds duidelijker dat deze zeldzame vormen van eierstokkanker zich anders gedragen en bijgevolg dus een andere behandeling behoeven.

Vandaar dit translationeel onderzoeksproject, waarbij het onze bedoeling is om de complexiteit van deze zeldzame ovariële tumoren verder uit te klaren. We weten dat sommige subtypes een goedaardige voorloper kunnen hebben zoals endometriose of borderline tumoren. We willen vooral op zoek naar merkers die de overgang van deze goedaardige voorlopers naar invasieve tumoren kunnen voorspellen. Daarnaast willen we met behulp van nieuwe innovatieve technieken de heterogeniteit van deze tumoren beter in kaart brengen. Zo kunnen we een kankerbiopsie op te delen in >5000 individuele cellen en van elke afzonderlijke cel de functie te identificeren. Door nauwkeurig de samenstelling van het kankergezwel te bestuderen, kunnen we de (kanker-) cellen die resistentie in eierstokkanker veroorzaken opsporen en die op hun beurt het mikpunt kunnen zijn voor nieuwere therapieën. Voor zover wij weten, is scRNA-sequencing nog niet uitgevoerd op deze tumorsubtypes en deze innovatieve invalshoek zou onze kennis kunnen vergroten.